Yên Mỹ là một làng cổ đẹp và yên bình có từ thời Lý, Trần. Làng nằm  bên sông Hồng đất màu mỡ phù sa. Nơi đây mảnh đất và con người có bề dầy truyền thống lịch sử cách mạng và lối sống văn hóa tiến bộ. Hai chữ  “Yên Mỹ” luôn là niềm khát vọng của một miền quê bình yên và giàu đẹp.

Yên Mỹ có Đình, Chùa và Lăng cổ kính, có văn chỉ và núi chùa. Đình Yên Mỹ là một trong những ngôi đình đẹp và khang trang, còn giữ lại được khá nhiều di vật quý. Cùng nhân dân xã và du khách thập phương ôn lại truyền thống lịch sử tại lễ khai mạc Hội làng, bà Hà Diệu Thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Yên Mỹ cho biết, ngôi đình được tôn tạo vào năm Khải Định thứ 9 (1924). Đình làng Yên Mỹ tôn thờ Thành Hoàng làng - ngài Cao Sơn Đại Vương là người tài cao, đức lớn, có công với dân, với nước. Trong đình còn lưu giữ được 15 đạo sắc phong từ các niên đại.

Đây còn là nơi họp bàn việc làng gắn liền với việc n­ước, nơi tổ chức lễ hội, là địa điểm tụ họp văn hóa tâm linh của làng. Từ đây, với tình yêu quê hương, đất n­ước biết bao thế hệ đã ra đi để xây dựng và bảo vệ tổ quốc viết nên những trang sử vàng, làm rạng danh quê h­ương. Nơi đây còn là địa điểm diễn ra sự kiện lịch sử quan trọng của xã. Ngày 29/8/1945, nhân dân xã Yên Mỹ đã họp mít tinh tại đình làng để chào mừng sự thành lập của Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời xã Yên Mỹ.

Chùa Yên Mỹ là ngôi chùa cổ có tên là “Thanh Lan Tự”. Chùa là nơi thờ Phật, toả sáng ngọn đèn trí tuệ, ngọn đèn nhân ái. Cảnh chùa đẹp với nhiều tượng phật uy nghi, linh thiêng. Chùa hiện còn lưu giữ được khá nhiều di vật quý. Trong kháng chiến chống Pháp, chùa Thanh Lan là nơi thành lập Chi bộ đầu tiên của xã ngày 7/7/1947. Ngoài đình, chùa, trong làng Yên Mỹ còn có Đền Nhà Bà, tục gọi là Lăng thờ Mẫu.

Theo bà Hà Diệu Thư, ngày 2/3/1995 đình - chùa Yên Mỹ được bộ văn hoá công nhận là Di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia. Ngày 26/5/2023 Đền Nhà Bà và Nhà thờ họ Đặng được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp Thành phố.

Trong những năm qua, được sự quan tâm của cấp ủy Đảng, chính quyền và sự đóng góp của nhân dân, các di tích văn hóa tâm linh đình, đền, chùa được đầu tư tu bổ, tôn tạo, nâng cấp ngày càng khang trang, góp phần bảo tồn di sản văn hóa của địa phương.

Yên Mỹ là quê hương giàu truyền thống cách mạng, anh dũng kiên cường trong cuộc kháng chiến. Xưa đánh giặc “Thóc không thiếu một cân - quân không thiếu một người”. Ngày nay nhân dân tích cực lao động, sáng tạo trong sản xuất phát triển kinh tế nhân dân luôn chấp hành tốt các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, là địa phương luôn có nhiều phong trào dẫn đầu của huyện Thanh Trì và Thành phố Hà Nội.

Trải qua các thời kỳ cách mạng, Đảng bộ và nhân dân xã Yên Mỹ luôn phát huy truyền thống cách mạng, anh dũng kiên cường trong kháng chiến đoàn kết sáng tạo thi đua trong lao động và sản xuất, luôn giữ vững và phát huy những truyền thống vẻ vang của quê hương. Năm 1996, Yên Mỹ được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu “Đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” và năm 2003, 2007 xã Yên Mỹ được công nhận là “Làng văn hoá cấp Thành phố”.

Lễ hội truyền thống xã Yên Mỹ Xuân Giáp Thìn 2024 được tổ chức trong 2 ngày 21 và 22 tháng giêng tức ngày 1/3, 2/3/2024 tại cụm di tích đình, đền, chùa. Trong lễ hội diễn ra các hoạt động tế, lễ và rước nước từ sông hồng về đình và đền. Ngoài ra còn tổ chức các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục, thể thao và các trò chơi truyền thống dân gian. Lễ hội cũng là dịp để nhân dân, du khách thập phương phát tâm công đức góp phần bảo tồn các di tích lịch sử và danh thắng của quê hương.

Với truyền thống làng văn hoá, xã anh hùng, Lễ hội tiếp tục phát huy văn hoá truyền thống của địa phương đáp ứng nhu cầu văn hoá tâm linh của nhân dân, đồng thời phát huy truyền thống tình làng- nghĩa xóm, đoàn kết ngày thêm bền chặt, động viên nhân dân cùng nhau đoàn kết, gắn bó xây dựng quê hương ngày càng văn minh, giàu đẹp và phát triển.

Thanh Hồng - Trung tâm VHTT&TT