Ngày 19/8/1945, cuộc tổng khởi nghĩa giành thắng lợi ở Hà Nội. Cùng với việc đập tan các cơ quan đàn áp của địch và thiết lập chính quyền cách mạng, các tổ chức đầu tiên của Công an nhân dân (CAND) cũng được thành lập. Ở Bắc Bộ, lập Sở Liêm phóng; ở Trung Bộ, lập Sở Trinh sát; ở Nam Bộ, lập Quốc gia tự vệ cuộc. Tuy tên gọi ở ba miền khác nhau nhưng các tổ chức đầu tiên của CAND đều có chung nhiệm vụ trấn áp bọn phản cách mạng, giữ gìn an ninh, trật tự, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ tính mạng và tài sản của Nhân dân. Ngày 19/8/1945 được xác định là Ngày truyền thống CAND Việt Nam.
Trải qua các thời kỳ, lực lượng CAND đã không ngừng tiếp nối, phát huy truyền thống anh hùng vẻ vang, ngày càng lớn mạnh, trưởng thành về mọi mặt, luôn phát huy truyền thống "Vì nước quên thân, vì dân phục vụ", tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, gắn bó mật thiết với Nhân dân, không quản ngại hy sinh, gian khổ, mưu trí, dũng cảm, sáng tạo, khôn khéo trong chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đóng góp đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước.
Những thành tích, chiến công đặc biệt xuất sắc của lực lượng CAND Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược đã ghi tiếp vào truyền thống vẻ vang của CAND những trang sử vàng oanh liệt. Đã có 14.837 cán bộ, chiến sĩ anh dũng hy sinh, 6.854 cán bộ, chiến sĩ bị thương trong khi làm nhiệm vụ. Nhiều tấm gương cán bộ, chiến sỹ Công an nêu cao khí phách kiên cường, dũng cảm, lập công xuất sắc, tiêu biểu như các đồng chí: Bùi Thị Cúc, Võ Thị Sáu, Nguyễn Thị Lợi, Cao Kỳ Vân … nhiều cá nhân cán bộ, chiến sỹ Công an được Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và danh hiệu "Dũng sĩ diệt Mỹ" như Hồ Bá Thọ, Nguyễn Văn Đẹp, Nguyễn Thị Lý … Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhiều cán bộ, chiến sỹ Công an nhân dân đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh vì nền độc lập, tự do, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, vì an ninh Tổ quốc, vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân. Ghi nhận những cống hiến đó, Đảng, Nhà nước đã trao tặng lực lượng CAND Huân chương Sao Vàng (năm 2000, năm 2015), Huân chương Quân công hạng Nhất (năm 2020), hàng nghìn tập thể, cá nhân được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Trong thời đại mới, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, lực lượng CAND đã viết tiếp trang sử vẻ vang bằng những chiến công chói lọi, bằng sự phấn đấu, hy sinh quên mình của lớp lớp các thế hệ cán bộ, chiến sĩ. Phát huy vai trò nòng cốt trong bảo đảm an ninh trật tự, công an nhân dân đã chủ động phòng ngừa, đẩy lùi từ sớm, từ xa các nguy cơ, thách thức, mối đe dọa, bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia; bảo vệ tuyệt đối an ninh, an toàn các mục tiêu, công trình trọng điểm, các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước; phát hiện, xử lý kịp thời các nhân tố gây mất an ninh, trật tự, không để bị động, bất ngờ; vô hiệu hóa mọi âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, phản động.
Lực lượng CAND cũng đã tiên phong triển khai thực hiện Dự án cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Dự án sản xuất, cấp và quản lý căn cước công dân. Đã cấp trên 86 triệu thẻ căn cước công dân gắn chíp cho 100% công dân có đủ điều kiện trên toàn quốc; 100% công dân được cấp số định danh cá nhân. Đã thu nhận trên 74,7 triệu hồ sơ định danh điện tử, trên 30 triệu tài khoản định danh điện tử, kích hoạt trên 53,1 triệu tài khoản định danh điện tử. Thực hiện Đề án 06 của Chính phủ về triển khai dịch vụ công, đã hoàn thành cung cấp 224/224 dịch vụ công trên Cổng Dịch vụ công Bộ Công an, đạt tỷ lệ 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện cung cấp dịch vụ công trực tuyến (vượt tiến độ Chính phủ giao hoàn thành trong năm 2025). Đáp ứng kịp thời yêu cầu quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội và chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, hướng tới xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số, nền kinh tế số và xã hội số.
Tinh gọn bộ máy là cuộc cách mạng lớn mà lực lượng CAND đã gương mẫu tiên phong "đi trước, mở đường", là bước đi quan trọng trong việc hiện đại hóa lực lượng, không chỉ tạo tiền đề hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự mà còn nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả công tác. Hướng tới xây dựng lực lượng CAND thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; coi đây vừa là "chìa khóa", vừa là mục tiêu, vừa là sứ mệnh vinh quang của lực lượng CAND.
Đặc biệt, trong những năm gần đây, lực lượng CAND đã chấp hành nghiêm sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tổ chức đồng bộ, có hiệu quả các mặt công tác, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đánh đúng, đánh trúng nhiều tổ chức và cá nhân phạm tội, tạo sức cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, góp phần bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, giữ vững ổn định chính trị - xã hội để phát triển đất nước. Lực lượng CAND đã đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm, nhất là tội phạm tham nhũng, kinh tế, ma túy, môi trường, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm có tổ chức, tội phạm xuyên quốc gia; kiềm chế gia tăng tội phạm, giữ vững trật tự, an toàn xã hội, duy trì các hoạt động bình thường của xã hội và bảo đảm cuộc sống bình yên, hạnh phúc của Nhân dân.
Phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc gắn liền với sự ra đời, xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng CAND qua các thời kỳ. 20 năm qua, Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc đã thực sự đi vào cuộc sống, trở thành ngày hội của Nhân dân, góp phần quan trọng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.
Cả nước đã xây dựng được hơn 4.300 mô hình trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc với nhiều hình thức hoạt động hiệu quả. Nhiều mô hình, điển hình tiên tiến theo hướng tự quản, tự phòng, tự bảo vệ, tự hòa giải từ cơ sở, có tính xã hội hóa cao, được triển khai thực hiện ở hầu hết các địa phương trong cả nước, đem lại hiệu quả thiết thực. Các mô hình phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc còn là địa chỉ tin cậy, môi trường đào tạo, rèn luyện các thế hệ cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân, tạo nguồn cho lực lượng nòng cốt làm nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự ở cơ sở và cán bộ các ngành, đoàn thể... Thông qua phong trào, người dân đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu để xây dựng cấp ủy, chính quyền, lực lượng Công an nhân dân và lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, giúp hệ thống chính trị cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Thủ đô Hà Nội với vị trí là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia; là nơi đặt trụ sở của các cơ quan trung ương của Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế và là nơi diễn ra các hoạt động đối nội, đối ngoại quan trọng nhất của đất nước. Vậy nên công tác đảm bảo an ninh trật tự được các lực lượng thuộc Công an thành phố Hà Nội đã nỗ lực triển khai, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ góp phần bảo đảm an ninh trật tự, bình yên trên địa bàn Thủ đô.
Hiện tại, thành phố Hà Nội đang duy trì 175 mô hình, nhóm mô hình được nhân rộng tại 8.818 điểm. Trong đó, 13 mô hình được Bộ Công an ghi nhận, 23 mô hình với cách làm hay, sáng tạo được Thành phố ra thông báo học tập kinh nghiệm. Từ các mô hình "Camera an ninh"; "Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy"; "Khu dân cư an toàn về an ninh trật tự"; "Khu công nhân tự quản về an ninh trật tự"; "Dòng họ tự quản về an ninh trật tự" ... phục vụ hiệu quả công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; cảnh báo phương thức, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm; huy động đông đảo nhân dân tham gia giữ gìn an ninh trật tự.
Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025), 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005 - 19/8/2025) là dịp để chúng ta làm sâu sắc hơn các giá trị lịch sử, truyền thống xây dựng và bảo vệ an ninh Tổ quốc, trân trọng và biết ơn những cống hiến, hy sinh của các thế hệ cán bộ, chiến sỹ Công an nhân dân Việt Nam. Giáo dục lý tưởng cách mạng, hun đúc niềm tự hào, tự tôn dân tộc, phẩm chất "Vì nước quên thân, vì dân phục vụ" của Công an nhân dân Việt Nam và tinh thần đoàn kết, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội./.